ZATÜRRE (PNÖMONİ) NEDİR?

Halk arasında zatürre olarak bilinen pnömoni, hava keseciklerinin bulunduğu akciğer dokusunun iltihaplı sıvıyla dolduğu, sıklıkla mikrobik etkenlerle oluşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Günümüzde etkin antimikrobiyal tedavi ve destek tedavilerine rağmen hala ölüm oranı yüksek olan bir enfeksiyondur. Akciğerleri yaygın şekilde tuttuğunda hem  kanın oksijenlenmesine engel olup solunum yetmezliğine yol açarak hem de enfeksiyonun diğer organlar üzerine olumsuz etkileri ile ölüme neden olur. Ülkemizde enfeksiyona bağlı ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır.

 

ZATÜRRE (PNÖMONİ) NASIL BULAŞIR?

Zatürreye yol açan mikroorganizma, hastaların nefes alıp vermesi, öksürmesi veya hapşırması sırasında etrafa saçılan solunum havasında ve salgılarında mevcuttur. Aynı ortamda bulunan kişiler solunum yolu ya da temasla bulaşabilir. Zatürre mikrobu ile temas eden herkesde hemen hastalık gelişmez. Kişinin vücut savunmasında rol oynayan bağışıklık sistemi, hastalığın oluşmasını engellemede önemli rol oynar. Eğer bağışıklık sistemi yetersiz kalırsa hastalık bulguları oluşmaya başlar. Zatürre, özellikle yaşlı bireylerin kendi sindirim kanalında veya ağız-burun ortamlarında (florasında) yer alan mikroorganizmaların akciğere ulaşmasıyla da oluşabilir.

 

ZATÜRRE (PNÖMONİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Üşüme- titreme ile yükselen ateş, öksürük, balgam çıkarma, iştahsızlık, halsizlik, nefes darlığı ve hızlı soluk alıp verme, göğüste ve sırtta batıcı tarzda ağrı zatürre hastalarında görülen belirtiler arasında yer alır.

Ağır hastalarda ciddi solunum sıkıntısı, tansiyon düşüklüğü, bilinç bulanıklığı ve oksijen düşüklüğüne bağlı deri ve dudaklarda morarma gelişebilir.

Ayrıca; baş ağrısı, eklem ağrısı, kulak ağrısı, karın ağrısı ve ishal gibi ilk başta zatürreyi düşündürmeyen atipik belirtiler de görülebilir.

 

KİMLER ZATÜRRE (PNÖMONİ) İÇİN RİSK ALTINDADIR?

Zatürrede en önemli risk grubunu yaşlılar ve çocuklar oluşturur. Sigara kullananlar, yakın zamanda anestezi ile ameliyat geçirmiş kişiler; KOAH, akciğer kanseri gibi kronik akciğer hastalığı olanlar, kalp, karaciğer ve böbrek yetmezliği, diyabet hastalığı, diğer organ kanserleri, immün yetmezliği olan hastalar risk altındadır.

 

ZATÜRRE (PNÖMONİ) TANISI  NASIL KONULUR?

Hasta, uzman hekim tarafından zatürre ile ilişkili belirtiler ve bulgular dikkatlice sorgulanarak muayene edilir. Sonrasında bazı laboratuvar ve görüntüleme yöntemleri (akciğer röntgeni ve gerekirse akciğer tomografisi) ile hastalığın hem tanısı konulur hem de şiddeti belirlenir.

 

ZATÜRRE (PNÖMONİ) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Temel tedavi hastalık etkeni mikroorganizmaya yönelik antibiyotik tedavisidir. Bu tedaviye hızlı başlamak, uygun dozlarda ve düzenli kullanmak tedavi başarısı için çok önemlidir. Genelde 5-7 günlük tedaviler yeterli olsa da bazen ağır pnömoni tanısı alan hastalarda 3-6 hafta süren antibiyotik tedavileri gerekebilir. Zatürre tedavisi, hastalığın şiddetine ve etken olduğu düşünülen mikroorganizmaya göre planlanır. Her hastanın hastaneye yatarak tedavisi gerekmez. Bazı risk faktörleri olan ya da ağır hastalığı olan hastalar yatırılarak tedavi edilir. Hastaların bir kısmı ise yoğun bakımda yatırılarak tedavi gerektirecek şiddette hastalık ile başvurur. Hasta evde tedavi görüyorsa ve 72 saat içerisinde ateş düşmeyip şikâyetlerde belirgin artış olduysa doktoru ile tekrar iletişime geçmelidir. Hastaların antibiyotik tedavilerinin yanında bol sıvı almaları, istirahat etmeleri ve gerekirse ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanması önerilir.

 

ZATÜRREDEN (PNÖMONİDEN) KORUNMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Bağışıklık sisteminin güçlü tutulması zatürreden korunmada ve hastalık oluştuktan sonra tedavinin başarılı sonuçlanmasında etkilidir. Bu açıdan kronik hastalıkları olanların düzenli kontrollerine gitmesi, tütün ürünlerinin ve alkolün kullanılmaması, düzenli ve yeterli uyku uyunması, dengeli ve sağlıklı beslenme güçlü bağışıklık için çok önemlidir.

Bağışıklık sistemini güçlendirmenin önemli yollarından biri de aşılamadır. Pnömokok (zatürre), COVİD-19 ve her yıl Eylül ve Ekim aylarında grip (influenza) aşılarının yaptırılması zatürreden korunmada önemlidir. KOAH, diyabet, kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği gibi kronik hastalığı olanlar, 65 yaş ve üzerindeki kişiler, küçük çocuklar ve hamileler pnömoniden korunma için pnömokok aşısını mutlaka yaptırmalıdır.